មេរៀនទី១០: Cisco IOS និង បញ្ជា CLI

10.1  CLI (Command Line Interface) mode CLI គឺជាកម្មវិធី Software interface ដែលគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធណែតវឺក ប្រើដើម្បី ដំឡើង Router។ គ្រប់ CLI mode ផ្ទុក បញ្ជា Command មួយចំនួនដែល អាច អោយយើង ដំឡើងបង្កើតមុខងារលើ Router។
10.1.1 បង្កើត Setup mode (Initial configuration mode)  mode នេះ ការ ដំឡើង សន្ទនាដែលអាចដំឡើងលើ router។ កាលណា Router startup ដំបូង វានឹងចួល Startup configuration ពី NVRAM និងចម្លងទៅក្នុង RAM ដើម្បីប្រើ។ ប្រសិនបើ Router មិនបានរកឃើញ Startup configuration វានឹងចូលទៅ “Setup mode” ហើយនឹងសួរយើង ប្រសិនបើ វាត្រូវការប្រើសន្ទនា Initial configuration ដើម្បីដំឡើង Router។
ប្រសិនបើយើងច្រឡំប្រើ សន្ទនានេះ Router និងបញ្ចូលទៅ “User EXEC mode”
10.1.2  User EXEC mode
ក្នុង mode នេះគ្រប់បន្ទាត់នៅក្នុង CLI  ចាប់ផ្តើមដូចខាងក្រោម
​​     Router>
ប្រសិនបើ ឈ្មោះអ្នកប្រើ User name និងលេខសម្ងាត់ Password បានភ្លេចលើ Routerពេលនោះ Router និងសួរយើងអោយសរសេរ​ អាចចូល mode បន្ទាប់ ដែលជា “Privileged mode” ដើម្បីចូលដល់ “Privileged mode” យើងសរសេរបញ្ជា Command
    Router>enable
10.1.3  ដំឡើង Privileged mode ការប្រើ mode នេះ គ្រប់បន្ទាត់ក្នុង CLI ចាប់ផ្តើមជាមួយខាងក្រោម
Router#
Mode នេះផ្ទុកមូលដ្ឋានប្រតិបត្តិការត្រួតពិនិត្យ ហើយវាប្រើដើម្បីតែស សកម្មភាព ភ្ជាប់ ប្រព័ន្ធ ណែតវឺក ហើយដើម្បីបង្កើត Backup និងដំឡើង Restore ការដំឡើងរបស់ Router និងកម្មវិធី ប្រតិបត្តិការ Cisco IOS។ ដើម្បីបញ្ចូល mode បន្ទាប់​ “Global configuration mode” យើង សរសេរតាម បញ្ជា Command។
Router# configure terminal
10.1.4  ដំឡើង Global configuration mode នៅក្នុង mode នេះគ្រប់បន្ទាត់ក្នុង CLI ចាប់ផ្តើមជាមួយខាងក្រោម:
Router(config)#
ដែល mode ផ្ទុកមូលដ្ឋានការបញ្ជា ដំឡើងជាច្រើន។ ដើម្បីបញ្ចូល mode បន្ទាប់ទៀត យើង ត្រូវ    សរសេរបញ្ជា Command:
Router(config)# interface interface
ចាំថា: Interface  ជាមួយ Ethernet port គឺ fa0/0, fa0/1 សម្រាប់ Router ភ្ជាប់ជាមួយ Switch ជាមួយ Serial port គឺ s0/0, s0/1 សម្រាប់ Router ភ្ជាប់ជាមួយ Router។
10.1.5 លក្ខណ:ពិសេស ការដំឡើង Configuration mode មាន mode ជាច្រើន ដែលផ្ទុក Command បញ្ជាលើ interface ឬដំណើរការលើ Router ដូចជា “interface mode” និង “Router configuration mode”។
10.2  បណ្តា Privileged  mode command “show” បញ្ជា “show” command មានលទ្ធភាព អោយយើង ប្រើដើម្បីមើលការដំឡើងរបស់ Router និងការប្រតិបត្តិការ។ ឧទាហរណ៍
* បញ្ជាមើល Version “show version” command
Router# show version
ការប្រើ “show version” command អាចអោយប្រើដើម្បីមើល version របស់កម្មវិធី ប្រតិបត្តិការ Cisco IOS ដែលមានដំណើរការលើ Router អំពីទំហំ RAM និងបណ្តា Interface ដែលមានលើ Router និងពីទំហំ NVRAM  ពីទំហំ Flash memory និងតម្លៃ នៃការដំឡើង Configuration register value។
* បញ្ជាមើល “show ip interface brief” command
នេះជាបញ្ជា Command អាចអោយយើងមើលឃើញគ្រប់ interface router ទាំងអស់ មាន fastEthernet0/0, Serial0/0, fastEthernet0/1, Serial0/1 និងមើលឃើញទាំង IP address
* បញ្ជាមើល “show process” command
        Router# show process
វាអាចអោយយើងមើល គ្រប់ដំណើរការលើ Router និងដំណើរការ CPU utilization។
* បញ្ជាមើល “show running-config” command
       Router# show running-config
បញ្ជា command នេះបង្ហាញយើង ពីការដំឡើងទាំងមូល ដែលមាននៅលើ RAM ។
* បញ្ជាមើល “show startup-config” command
      Router# show startup-config
បញ្ជា command នេះបង្ហាញយើង ពីការដំឡើងទាំងមូល ដែលមាននៅលើ NVRAM ។
10.2.2  បញ្ជា “Debug” command បញ្ជា “Debug” អាចអោយយើងមើល ឃើញ បណ្តា Packet ទាំងអស់ដែលមាន និងបញ្ចូលទៅ Rotuer។
* បញ្ជាមើល “Debug ip icmp” command
        Router# debug ip icmp
បញ្ជា command នេះអាចអោយយើងមើលឃើញបណ្តា Packet ទាំងអស់ដែលជា កម្មសិទ្ធ “ICMP protocol”
10.3  បញ្ជា Privileged mode command ភ្ជាប់បណ្តាញណែតវឺក
10.3.1  បញ្ជា “Ping” command
         Router# ping ip address
បញ្ជា “ping” command ត្រូវបានប្រើត្រួតពិនិត្យ បញ្ហាសកម្មភាព ភ្ជាប់ប្រព័ន្ធណែតវឺក លើប្រព័ន្ធណែតវឺក ប្រើជាក់ស្តែង។ រូបភាពខាង លើ ឧបករមាថាថា យើងនៅលើ កុំព្យូទ័រ “A” ហើយត្រូវការដំឡើង អោយកុំព្យូទ័រ “A” អាចភ្ជាប់ជាមយយ កុំព្យូទ័រ “D” បាន។
ពីកុំព្យូទ័រ “A” យើងបង្កើតបញ្ជា “ping” ទៅ កុំព្យូទ័រ “D” តាម IP Address 11.0.0.2 បង្ហាញដូចខាងក្រោម:
ដូចដែលបានបង្ហាញរូបភាពខាងលើ កុំព្យូទ័រ “A” បានផ្ញើ 5/5 សំនើរ ទៅ កុំព្យូទ័រ “D” ហើយបានទទួល 5 echo ឆ្លើយតបវិញពី កុំព្យូទ័រ “D” ដែលមានន័យថា កុំព្យូទ័រ “A” អាចភ្ជាប់បាន ជាមួយ កុំព្យូទ័រ “D” បានដោយជោគជ័យ។
10.3.2 បញ្ជា “traceroute” command
Router# traceroute ip address
បញ្ជា “traceroute” command ត្រូវបានប្រើអោយដឹងពី អង្កត់ node ដែលមានក្នុង path រវាងប្រភពដើម និងការឆ្ពោះទៅដល់ ហើយប្រសិន បើមានបញ្ហាការភ្ជាប់ប្រព័ន្ធណែតវឺក វានឹងជួយយើង កំណត់ក្នុងអង្កត់ node ដែលមានបញ្ហានោះ។ ក្នុងរូបខាងលើ ឧបមាថា យើងត្រូវការដឹង បណ្តាអង្កត់ node ដែលមានស្រេចក្នុង path រវាង “Router A” និង កុំព្យូទ័រ “D”។ ពី “Router A” យើងបង្កើត “traceroute” ទៅ កុំព្យូទ័រ “D” តាម IP 11.0.0.2 បង្ហាញដូចខាងក្រោម:
ទិន្នន័យដែលមានស្រេចពី “Router A” និងឆ្លងកាតតាម IP 10.0.0.1 ដែលជា R1 ខណ: ដែលវាឆ្លងកាតតាម 50.0.0.2 ដែលជា R2 ពេលដល់ ទៅ 11.0.0.2 ដែលជា កុំព្យូទ័រ “D”។ ឧបមាថា មិនមាន បញ្ហាលើ R2 ការភ្ជាប់ជាមួយ កុំព្យូទ័រ “D” ក្នុងករណីនេះ ទិន្នន័យ និងទៅដល់ 50.0.0.2 ដែលជា R2 ហើយ 11.0.0.2 និងកត់ សំគាល់ជា “unreachable” ដូច្នេះយើង ដឹងថា បញ្ហាការភ្ជាប់ ប្រព័ន្ធណែតវឺក ដែលមានក្នុង ការភ្ជាប់រវាង R2 និង កុំព្យូទ័រ “D”។
10.4  បញ្ជា Privileged mode command ការដំណើរការ backup និង Restore
នៅក្នុងរូបភាពខាងលើ TFTP server ត្រូវបានប្រើសម្រាប់ Backup កម្មវិធីប្រតិបត្តិការ Cisco IOS និងការដំឡើងរបស់ router និងទាញ យក មកវិញ កម្មវិធីប្រតិបត្តិការ Cisco IOS ហើយនិងការដំឡើងរបស់ Router ពីវា ទៅអោយ Router វិញ។ យើងប្រើ បញ្ជា “Copy” command ដើម្បីចម្លង file ពី Router ទៅដាក់លើ TFTP Server
10.4.1 វិធី Backup និង Restore កម្មវិធីប្រតិបត្តិការ Cisco IOS
F បញ្ជាលើ “copy flash tftp” command
         Router# copy flash tftp
បញ្ជា Command នេះត្រូវបានប្រើដើម្បីបង្កើត Backup សម្រាប់ កម្មវិធីប្រតិបត្តិការ Cisco IOS របស់ Router ដែលមានស្រេចនៅលើ flash memory របស់ Router និងចម្លងបញ្ចូល លើ TFTP Server។
កាលណាយើងសរសេរ បញ្ជា Command នេះ Router នឹងសួរយើងឈ្មោះ file កម្មវិធីប្រតិបត្តិការ Cisco IOS និង IP Address របស់ TFTP Server។ បញ្ជាលើ “copy tftp flash” command
      Router# copy tftp flash
បញ្ជា Command នេះត្រូវបានប្រើដើម្បីបង្កើត Restore សម្រាប់កម្មវិធី ប្រតិបត្តិការ Cisco IOS ពី TFTP Server ទៅ flash memory របស់ Router។ បញ្ជា Command នេះក៏ អាច ប្រើសម្រាប់មាន កម្មវិធីប្រតិបត្តិការថ្មី Cisco IOS Version ថ្មីលើ TFTP Server ហើយ យើងត្រូវការ ចម្លង វាចូលក្នុង flash memory របស់ Router និង ប្តូរ Version ចាស់ដែល មានលើ Router ចោល។ ដំណើរការដូចនេះត្រូវបាន គេហៅថា Cisco IOS upgrading។
10.4.2 ការដំឡើង Backup និង Restore របស់ Router
F បញ្ជាលើ “copy running-config startup-config” command
Router# copy running-config startup-config
បញ្ជា Command នេះត្រូវបានប្រើដើម្បីចម្លង Running configuration ដែលមាន ស្រេចលើ RAM ចូលទៅ Startup configuration ដែលមានស្រេចលើ NVRAM។
* បញ្ជា លើ “copy running-config tftp” command
Router# copy running-config tftp
បញ្ជា Command នេះត្រូវបានប្រើដើម្បី Backup Running configuration លើ TFTP Server។
* បញ្ជាលើ “copy tftp running-config” command
Router# copy tftp running-config
បញ្ជា Command នេះត្រូវបានប្រើដើម្បី Restore ការដំលើងរបស់ Router ពី TFTP ទៅ RAM របស់ Router។
10.5  ការដំឡើងបញ្ជា Global configuration mode
10.5.1 ការដំឡើងដាក់ឈ្មោះ host name
Router(config)# hostname Name
លោកអ្នកដាក់ឈ្មោះរបស់ Router
លោកអ្នកអាចពិនិត្យមើលឈ្មោះ hostname ត្រូវបានប្តូរពី “Router” ទៅជាឈ្មោះថ្មី “R1”
10.5.2 ការដំឡើងដាក់ Password
Enable PW អាចដាក់លេខសម្ងាត់ គឺជាលេខសម្ងាត់ Router ដែល ស្នើរ ដើម្បីបញ្ចូលទៅ Privileged mode ពីអ្នកប្រើប្រាស់ exec mode បង្ហាញខាងក្រោម:
ដើម្បីដាក់លេខសម្ងាត់ Password យើងប្រើបញ្ជា Command ដូចខាងក្រោម:
Router(config)# enable password Password
Enable secret PW វាដូចគ្នានឹង “enable password” ដែរប៉ុន្តែខុស គ្នាថាវាត្រូវបានផ្ទុក ក្នុងការដំឡើងរបស់ Router ជាសង្ងាត់។
ដើម្បីដំឡើង “secret PW” យើងប្រើបញ្ជា Command ដូចខាងក្រោម:
Router(config)# enable secret Password
Console PW ប្រើសម្រាប់ បញ្ជាក់ថាពិត អ្នកប្រើប្រាស់កាលណា ព្យាយាមភ្ជាប់ ទៅកាន់ Router ឆ្លងកាត់តាម Console port។
ដើម្បីផ្តល់ console PW ទៅ Router យើងប្រើបញ្ជា command
Router(config)# line console 0
Router(config-line)# password cisco
Router(config-line)# login
Auxiliary PW ត្រូវបានប្រើបញ្ជាក់ អ្នកប្រើប្រាស់ព្យាយាមភ្ជាប់ទៅ Router ឆ្លងកាត់វា Auxiliary port។ ដើម្បីផ្តល់ Auxiliar PW ទៅ Router យើងប្រើបញ្ជា command
Router(config)# line aux 0
Router(config-line)# password cisco
Router(config-line)# login

Telnet PW ត្រូវបានប្រើបញ្ជាក់អ្នកប្រើប្រាស់ ព្យាយាមភ្ជាប់ទៅ Router ឆ្លងកាត់តាម telnet
ដើម្បីផ្តល់ telnet PW ទៅ Router យើងប្រើបញ្ជា command
Router(config)# line vty 0
Router(config-line)# password ciscoRouter(co
nfig-line)# login
10.6 លក្ខណ:ពិសេសនៃ ការដំឡើង Configuration mode
10.6.1 ការដំឡើង “Router configuration mode”
នេះគឺជា mode មួយដែលមានលក្ខណ:ពិសេស ក្នុងការបន្ថែមលើ វាត្រូវបានប្រើសម្រាប់ដំឡើង Router protocol លើ Router។
10.6.1 ការដំឡើង “Interface configuration mode”
ការដំឡើង Interface configuration mode មួយនេះគឺមានលក្ខណ: ពិសេសនៃការ ដំឡើង configuration mode ក្នុងការបន្ថែម វាត្រូវបាន ប្រើដើម្បីផ្តល់ IP Address មួយទៅអោយ interface មួយពិតប្រាកដ៏ ហើយនាំ ឬបិទ interface ពិតប្រាកដ៏។  ដើម្បីបញ្ចូល ការដំឡើង Interface configuration mode ពី global configuration mode យើងប្រើបញ្ជា command ដូចខាងក្រោម:
Router(config)# interface type number
ប្រើភ្ជាប់ Router ជាមួយ Router:
Router(config)# interface serial 0/0
ប្រើភ្ជាប់ Router ជាមួយ Switch:
Router(config)# interface fa0/0
ដើម្បីដាក់ផ្តល់ IP Address និង Subnet mask ទៅអោយ interface ជាក់ស្តែង យើងត្រូវប្រើបញ្ជា Command ដូចខាងក្រោម:
Router(config)# ip address ip subnetmask
សរសេរបញ្ជា Command “no shutdown” ត្រូវបានប្រើសម្រាប់ នាំបញ្ជូនទៅ interface
Router(config)# interface serial 0/0
Router(config-if)# ip add
Router(config-if)# ip address 50.0.0.1 255.255.255.252
Router(config-if)# no shutdown
10.7 CDP (Cisco Discovery Protocol) CDP គឺជា Cisco protocol ដែលអនុញ្ញាត អោយយើង ដឹងពីឧបករណ៍ ដែលនៅជិតគ្នា ដែលកំពុងតែប្រើភ្ជាប់។
លោកអ្នកត្រូវបានភ្ជាប់ R1 ហើយត្រូវការដឹង នៅជិតខាង neighbor លោកអ្នកអាចប្រើបញ្ជា command ដូចខាងក្រោម:
Router# show cdp neigbors
ពេលនោះ លោកអ្នកនឹងមើលឃើញ បង្ហាញឧបករណ៍ដែលនៅជិត neighboring devices របស់ R1 ឃើញដូចបង្ហាញក្នុងរូបខាងក្រោម:
ការប្រតិបត្តិការ CDP protocol ដោយពឹងផ្អែកលើ ខាងក្រោម
គ្រប់ ឧបករណ៍ ណែតវឺក Cisco កំពុងផ្ញើ CDP packet អំឡុងពេល ពិសេស ទៅអ្នកជិត ខាង។ CDP packet ផ្ទុកព័ត៌មានមួយ ចំនួនអំពី ឧបករណ៍។ “CDP timer” គឺជាអំឡុងពេល ដែលឧបករណ៍ណែតវឺក Cisco កំពុងផ្ញើ CDP packet មួយ “CDP​​ hold timer” គឺចំនួន សរុប ពេល ក្នុងឧបករណ៍ណែតវឺក Cisco បានទទួល CDP packet ពីអ្នកជិតខាង neighbor។ ដើម្បីបង្ហាញតម្លៃ “CDP timer” និង “CDP​​ hold timer” លោកអ្នកអាចប្រើបញ្ជា command ដូចខាងក្រោម:
Router# show cdp